Stap 3 – Studiekeuze – De keuze

Stap 3: hoe kom je tot je keuze?

Na stap 1 en 2 is dit de laatste stap in het studiekeuze proces: je daadwerkelijk keuze. Het kan goed zijn dat je tegen zaken aanloopt die het keuzeproces bemoeilijken. Hieronder beschrijf ik verschillende verstorende factoren en mogelijke oplossingen.

Keuze maken

Hoe maak je een keuze? In de vorige twee stappen heb ik je geholpen structuur aan te brengen in het informatie verzamelen. Je hebt al een aantal keuzes gemaakt door je keuzemogelijkheden te beperken: via het verdiepingsproces heb je nu nog drie tot vijf studies over. Nu is het tijd om op basis van alle informatie een beslissing te maken. Je besluit zal voortkomen uit een deel ratio en een deel gevoel.

Verschil per persoon

Het onderdeel verstand en gevoel binnen de keuze zal per persoon verschillen. De één zal dit wat meer op gevoel doen en de ander meer op verstand. Het is allebei goed. Je verstand kun je gebruiken om een afweging te maken tussen zaken die jij belangrijk/ interessant vindt en hoe je die het beste kunt verwezenlijken. Is voor jou bijvoorbeeld het toekomstperspectief belangrijk? Dan heeft een studie met een hogere baanzekerheid de voorkeur boven een andere. Je kunt gevoel laten meewegen door mee te nemen of de stad, mensen en omgeving bij je passen. Of door te kijken of de betreffende studie “gewoon goed voelt”.
Sommige personen zijn opgelucht als ze een keuze hebben gemaakt en anderen blijven twijfelen. Dat is prima, maar bedenk dat het meestal beter is om een verkeerde keuze te maken dan geen keuze: van geen keuze leer je weinig.

Keuzes als middel om jezelf te onderscheiden

Perkamentus uit Harry Potter benoemt het als volgt: “het zijn onze keuzes die ons laten zien wie we werkelijk zijn, veel meer dan onze capaciteiten”. Moeilijke keuzes zijn een waardevolle aangelegenheid om je eigen leven vorm te geven en dat is één van de dingen die het menselijk bestaan bijzonder maken. Als je keuzes maken vanuit dit perspectief ziet geeft dit moed en positieve energie. Probeer keuzes te zien als persoonlijk leerproces en niet als iets volledig definitiefs. Een keuze is natuurlijk in zeker mate definitief want hierdoor kun je andere zaken niet kiezen. Maar als je het als een ontwikkeling ziet in het perspectief van een heel leven dan valt dit wel weer mee. Uiteraard is het goed om een afgewogen keuze te maken, maar heel vaak zie je dat mensen tien jaar na hun studie toch in een ander werkveld zijn beland.

Dat klinkt allemaal leuk en aardig maar kiezen blijft lastig. Hieronder licht ik drie zogenaamde keuzeweerhouders toe en, wellicht belangrijker, ook hoe je hiermee om kunt gaan.

Overvloed aan keuze

Er is binnen het middel en hoger onderwijs een overvloed aan keuze. Er zijn ±400 WO en ±1100 HBO bachelors en zo’n 600 MBO opleidingen. We hebben zo veel keuze dat dit een verlammende werking op ons kan hebben. Barry Schwartz, professor aan Swarthmore College, Pennsylvania, benoemt dit fenomeen in zijn boek De Paradox van Keuze, welke hij presenteert bij TED. Je zou zeggen hoe meer keuze, hoe meer vrijheid maar Schwartz beargumenteert dat juist het omgekeerde het geval is. Een beetje keuze en daarmee vrijheid is goed, maar er komt een omslagpunt waar meer keuze geen vrijheid meer geeft, maar stress. In lijn met Schwartz zeg ook ik “less is more” en help je om de keuzes tot een overzichtelijk aantal terug te brengen. Dit is waar het om draait in de eerste twee stappen.

Permanente stress

Veel keuze kan dus stress opleveren. Als je onder stress staat, kan het zijn dat je moeilijk gepast kunt reageren omdat je terugvalt in “oud” gedrag. Je gebruikt misschien een gewoonte die vroeger succesvol was, maar wellicht nu niet meer.

– Conditionering

Gedrag leer je door conditionering. Als er een bepaalde trigger is neem je een bepaalde beslissing. Als je in “dezelfde” situatie terecht komt en je maakt telkens dezelfde beslissing, dan wordt het een gewoonte en hoef je hier niet meer over na te denken. Het is dan geautomatiseerd. Dat is goed zo lang het werkt. Als je echter met veranderende omstandigheden en een andere omgeving wordt geconfronteerd werken oude gewoontes wellicht niet meer (zoals ik besprak in mijn blog over de middelbare school mentaliteit). Dit kan ook meespelen bij het maken van keuzes.

– Het managen van ongemak door stapsgewijs uitdagingen aan te gaan

In het vinden van de oplossing van deze keuzeweerhouder is gekeken naar hoe “topbeslissers” dit doen. Topbeslissers trainen hun brein om onzekerheid en ongemak (stress) aan te gaan, door net buiten hun comfortzone te opereren. Hoe doen zij dat nu, beslissingen maken geeft een zekere vorm van stress, gevoed door gedachten en gevoelens en die varieert met de complexiteit van de keuze. Topbeslissers trainen hun brein in het maken van besluiten door niet te veel vanuit gewoonte te werken, maar constant nieuwe mogelijkheden (buiten de comfortzone) te verkennen en proberen hun gedrag daarop aan te passen. Door hier constant mee bezig te zijn gebeurd dit in kleine stapjes waardoor ze in “overzichtelijke” hoeveelheden aan bijkomend ongemak kunnen wennen. Door situaties aan te gaan die andere oplossingen vragen blijft je brein actief en dit gecombineerd met je toenemende ervaring kun je langzaam meer stress handelen dan voorheen. Het is dus vooral doen, nieuwe dingen proberen en jezelf leren om (kleine) beslissingen te maken. Zoals gezegd, een fout besluit brengt je verder dan geen besluit.

Perfectionisme

Mensen die gewaardeerd worden om hun besluitvaardigheid zoeken niet naar perfectie of naar de perfecte keuze. Als ze het gevoel hebben dat ze ongeveer 80% van de benodigde informatie bezitten gaan ze voor een keuze en komen in actie. Een studiekeuze is een complexe keuze. Het is belangrijk om tijd te investeren en steeds kleine stapjes of beslissingen te maken richting je keuze. Maar er zijn altijd zaken die je niet kunt overzien. Als je de illusie hebt dat je pas kunt kiezen als je alles in ogenschouw hebt genomen dan zul je nooit kiezen.

Algemeen advies

Mijn algemene advies is dan ook om focus aan te brengen in je keuze en dit te doen in een afgebakend, overzichtelijk geheel. Zoek de redenen van deze focus in jezelf, zo ben je ook minder afhankelijk of beïnvloedbaar door zaken van buitenaf. Stap 1 en 2 kunnen je hierbij helpen. Bedenk uiteindelijk dat een perfecte keuze niet bestaat. Maak je echter steeds kleine beslissingen dan blijf je vooruitgang boeken en hou je jezelf gemotiveerd. Zo wen je eraan om beslissingen te maken, leer je met de daarbij horende stress om te gaan en maak je vervolgens je uiteindelijke keuze. Die niet per se uiteindelijk of definitief hoeft te zijn.

Hulp nodig?

Ik help je hier natuurlijk graag bij en neem contact met je op als je op de volgende pagina je gegevens achterlaat.